De Zuiderzee – 40 – Zalk en Klazien

We grappen erover als we, over de dijk langs de IJssel, van Hattem naar Zalk rijden. Klazien uut Zalk, het kruidenvrouwtje ! Ik denk daarbij aan de parodie van Wim de Bie en realiseer me later pas dat Klazien echt geleefd heeft. Het personage van de Bie was Berendien uut Wisp.

De echte Klazien heette Klaasje Rotstein-van den Brink en leefde vanaf 1919 in Zalk. Ze overleed in 1997 in Zwolle en verkreeg in de tussentijd bekendheid door haar tv-optredens voor de NCRV en de boeken die ze schreef. Ze gaf gezondheidsadviezen gebaseerd op ouderwetse huismiddeltjes en hoewel reguliere artsen haar een kwakzalver vonden, werden haar boeken bestsellers.

Klazien ligt begraven in Zalk. Aanvankelijk werd er, op haar eigen verzoek, geen grafsteen geplaatst, omdat ze wilde voorkomen dat het dorpje een bedevaartsoord zou worden. Na het overlijden van haar man, in 2007, kwam die steen er toch. Haar bekendheid is inmiddels verflauwd, maar men heeft in Zalk wel een straat naar haar genoemd, het Klaasje van den Brinkerf.

De rit naar Zalk is prachtig. Ongemerkt passeren we de grens tussen Gelderland en Overijssel, die tevens de gemeentegrens is. Links van de dijk ligt een langwerpige waterpartij die, zoals ik later te weten kom, de Gelderse Kolk heet. Misschien van oorsprong een dijkdoorbraak, nu door een brede sloot verbonden met de Ijssel.

De weg slingert met de dijk mee en gaat langs weilanden vol ganzen, rustige boerderijen en hier en daar een groepje wilgen. Wat verderop passeren we nog een paar wielen, waaien, of oude rivierlopen. Ideaal terrein voor watervogels.

Van een afstand zie je het dorp met z'n grijze kerktoren al liggen. Het is piepklein, nog geen 800 inwoners en lijkt oorspronkelijk maar uit één straatje bestaan te hebben. Als je de dijk afdraait rij je er vanzelf in, naar de kerk toe. Die heeft een Romaanse toren uit de 13e eeuw en een Gotisch schip van honderd jaar later.

Het dorp is ontstaan bij het versterkte huis van de heren van Buckhorst. Dat is in de eerste helft van de 19e eeuw gesloopt, maar het dorp zelf is redelijk ongeschonden gebleven.

Het is er stil als we er parkeren om een paar foto's te maken. Alleen vanuit een wit huisje, tegenover het kerkhof klinkt geroezemoes. Daar gaat de dorpsjeugd naar zondagsschool. Volgens het ANWB-bord op de gevel was het ooit het huis van de schout, zeg maar het politiebureau.

Dit 'schultehuis' dateert uit de 16e en 17e eeuw, maar dankt zijn huidige uiterlijk aan een restauratie in de jaren '70 van de 20ste eeuw. Het dorp heeft ook nog een paar aardige boerderijen en een windmolen uit de 19e eeuw, die we alleen van een afstandje zien.

We laten Klazien rusten en rijden verder naar Kampen.

---

NB: Dit verhaal is geschreven in 2016, voor het verenigingsblad van Artishock in Soest. De situatie ter plaatse kan inmiddels veranderd zijn.

Tekeningen: Gerard Kuit 

Bronnen: Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Monumenten in Nederland - Gelderland 2000; Google maps, Wikipedia en andere websites.