We reizen langs de oevers van de oude
Zuiderzee, maar zoals al eerder is opgemerkt, er zijn niet veel
mogelijkheden om direct langs het water te rijden. Tussen Bunschoten
en Nijkerk loopt wel een weg over de dijk, maar die is voor een groot
deel afgesloten voor autoverkeer. Als ik nog grote afstanden zou
kunnen fietsen, dan had het wel gekund en was het stoomgemaal Hertog
Reinout, ten westen van Nijkerk, onze eerstvolgende stop geweest.
Nu rijden we, op een frisse
donderdagochtend in maart, noodgedwongen wat verder landinwaarts,
over de Nijkerkerweg, die een stukje verder de Bunschoterweg heet,
dwars door de polder Arkemheen. Vlak buiten Bunschoten kruisen we de
Laak, een beek die al rond 1200 gekanaliseerd werd, maar die nog
altijd de grens vormt tussen de provincies Utrecht en Gelderland.
De Arkemheenpolder ligt er droog en
verdord bij. Het is al weken bijzonder koud weer en het heeft al
geruime tijd niet veel geregend en dat is te merken. Jammer voor de
weidevogels, die hier normaal gesproken in grote aantallen verblijven
en zich in het vroege voorjaar zouden moeten voorbereiden op het
broedseizoen.
Vandaag vallen in eerste instantie de vele
knobbelzwanen en ganzen op. Later zullen we ook wat grutto's,
kieviten en tureluurs zien. Bij het stoomgemaal Hertog Reinout zien
we een groep smienten, eenden die bij ons overwinteren en als het
warmer wordt naar het noorden zullen vertrekken.
We zien het gemaal al van verre liggen,
maar we zullen door het industrieterrein van Nijkerk moeten laveren
om er te komen. Via de provinciale weg N301, die even verderop de
Flevopolders in gaat, zoeken we de rand van het water op.
Het gemaal en het bezoekerscentrum Arkemheen, dat gevestigd is in de voormalige kolenloods, gaat officieel pas op 1 april open. Toch worden we hartelijk ontvangen, door één van de vrijwilligers die er bezig zijn met onderhoudswerkzaamheden.
Als we willen kunnen we zelfs een kop
koffie krijgen. Maar dat aanbod slaan we vriendelijk af. We willen
eerst wat rondkijken en foto's maken van de indrukwekkende
schoorsteen en de twee schepraderen. Achter het gemaal hangen
stoomwolken over het water, wat het allemaal nog sfeervoller maakt.
Het complex dateert uit 1883 en heeft
precies 100 jaar dienst gedaan. In 1985 werd het gerestaureerd.
Sindsdien is het als cultuurhistorisch monument te bezichtigen en op
een aantal dagen in het jaar ook in werking te zien. Meer gegevens
daarover vind je op de website.
Wij rijden terug over de voormalige
Zuiderzeedijk om, aan de andere kant van de provinciale weg, het
kleine broertje van Hertog Reinout te gaan bekijken, het
Puttergemaal. Maar eerst moeten we wachten voor de Arkervaart, omdat
de brug open staat.
NB: Dit verhaal is geschreven in 2013, voor het verenigingsblad van de Artishock in Soest. De situatie ter plaatse kan inmiddels veranderd zijn.
Tekeningen: Gerard Kuit , foto Jan de Stripman
Bronnen: Jacobus Craandijk – Wandelingen door Nederland 1879; Prof. J.A. De Rijk e.a. – Wandelingen door Gooi- en Eemland 1905; Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Monumenten
in Nederland - Noord-Holland 2006 ; Google maps en
Wikipedia.
Zie ook:
Stoomgemaal Hertog Reinout ten westen van Nijkerk
Het Putter stoomgemaal tussen Nijkerk en Putten
De Laak
Bezoekerscentrum Arkemheen
Zie ook:
Stoomgemaal Hertog Reinout ten westen van Nijkerk
Het Putter stoomgemaal tussen Nijkerk en Putten
De Laak
Bezoekerscentrum Arkemheen
