Op Wikipedia, de internet-encyclopedie
die door de gebruikers zelf gemaakt wordt, krijgt Spakenburg veel
meer aandacht dan Bunschoten. Het kleurrijke vissersverleden is
misschien aantrekkelijker om over te berichten dan het gewone
boerenleven. Ik kan me ook voorstellen dat de argeloze bezoeker in
een rechte lijn doorrijdt naar de schilderachtige botterwerf.
Toch moet je voor oude, monumentale
panden niet in Spakenburg zijn. De huisjes rond de oude haven zijn op
z'n vroegst 19e eeuws. Een oude kerk is er niet en doe drie stappen
van de werf af en je staat tussen de 20ste eeuwse nieuwbouw. Dan
heeft Bunschoten iets meer te bieden, hoewel het ook niet heel veel
meer is.
De twee dorpskernen worden met elkaar
verbonden door een rechte gracht, met aan weerskanten een weg. Waar
die vaart aansluit op de haven is hij drooggelegd en heet het nu het
Spuiplein. Voor de afvoer van water naar de Zuiderzee, nu IJsselmeer,
doet hij geen dienst meer. Ook langs de vaart overheerst de
nieuwbouw, afgewisseld met een enkele oude boerderij. Maar de
vleugelnotenbomen langs het water en de witte voetgangersbruggetjes
maken het toch best aardig.
Bij het Kolkplein, waar tot 1932 de
haven van Bunschoten was, bereiken we het eind van de vaart en staan
we aan de middeleeuwse stadsgrens van Bunschoten. Stadsgrens, ja,
want het dorp kreeg halverwege de 14e eeuw stadsrechten.
Er werd zelfs een stadsgracht gegraven
en een aarden wal aangelegd. Tijdens de Hoekse- en Kabeljauwse
twisten werd het prille stadje verwoest. De vestingwerken zijn nooit
hersteld, maar de aanleg is nog steeds aanwezig en vanuit de lucht
mooi te zien.
Vanaf het Kolkplein, aan het begin van
de Dorpsstraat, kun je rechtsaf de Stadsgracht volgen. Die vormt een
langgerekte boog die uiteindelijk aan de andere kant van de
dorpsstraat weer uitkomt. Het westelijke deel van het stadje is
grotendeels onbebouwd gebleven. Paarden grazen er op de smalle
middeleeuwse kavels.
Aan de Stadsgracht staat sinds 2009
weer een korenmolen, De Hoop. De oorspronkelijke molen werd hier in
1967 gesloopt om plaats te maken voor een garagebedrijf. Net als in
Soest, waar De Windhond weer herbouwd is, is hier met behulp van
sponsors weer een molen verrezen.
Aan de knusse Dorpsstraat staat de oude
middeleeuwse kerk van Bunschoten en het vroeg 20ste eeuwse raadhuis.
Hier vind je ook nog een aantal aardige oude boerderijen.
NB: Dit verhaal is geschreven in 2013, voor het verenigingsblad van de Artishock in Soest. De situatie ter plaatse kan inmiddels veranderd zijn.
Tekening: Gerard Kuit , foto Jan de Stripman
Bronnen: Jacobus Craandijk – Wandelingen door Nederland 1879; Prof. J.A. De Rijk e.a. – Wandelingen door Gooi- en Eemland 1905; Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Monumenten
in Nederland - Noord-Holland 2006 ; Google maps en
Wikipedia.
