In de jaren '80 ben ik al eens eerder
op Schokland en Urk geweest. Dat was met een uitstapje van de
tekenkamer van de Oudheidkundige Dienst, waar ik toen werkte. Ik
herinner me er weinig meer van, behalve dat we een uitsmijter hebben
gegeten, in een restaurant aan de haven van Urk.
Bij het droogvallen van de
IJsselmeerpolders werden veel archeologische vondsten gedaan.
Gezonken schepen kwamen boven water en rond Schokland vond men ook
sporen van eerdere bewoning. Op de website van Museum Schokland wordt
met trots de vondst van 4000 jaar oude voetsporen vermeld, bewaard
gebleven in de klei.
In 1960 zijn de contouren van het
eiland beter zichtbaar gemaakt door er bomen langs te planten.
Daardoor zie je het voormalige eiland nu, vanuit de verte, als een
strook bos. Dat is nodig ook, want door inklinking van de bodem is
het nu lager dan het omringende bouwland.
Aanvankelijk werden de oudheidkundige
vondsten bewaard in Kampen, maar omdat de collectie snel groeide werd
in 1947 besloten tot het oprichten van een Zuiderzeemuseum. Als
locatie werd de leegstaande kerk van Schokland gekozen. Nou ja,
leegstaand, het pand werd gebruikt als paardenstal en opslagruimte.
Het museum was direct populair, in 1953
kwamen er al 100.000 bezoekers naar de expositie over de geschiedenis
van het eiland en de polders. Het kerkgebouw dateert uit 1836 en is
op een terp gebouwd, niet lang voordat het eiland ontruimd werd. In
1960 bleek dat het door uitdroging van de ondergrond zo begon te
verzakken dat een ingrijpende restauratie nodig was.
In de loop der jaren is het omringd
door andere gebouwtjes, deels van elders hier naartoe verplaatst,
zoals de voormalige visafslag, die ooit, aan het andere eind van het
eiland, bij de haven stond. Een ander deel van de huisjes is
gereconstrueerd om een indruk te geven van een 19e eeuws
vissersdorpje. Ook is een houten waterkering nagebouwd en een
basalten dijk aangelegd.
Dat alles is keurig afgesloten door een
hek, waar Gerard en ik voor staan te kijken. Dat het museum dicht
was, op maandag, wist ik wel, maar ik had gehoopt er toch iets meer
van te zien te krijgen. Er zijn wat onderhoudslieden aan het werk,
een ouder echtpaar wandelt net als wij wat verloren over de
parkeerplaats. Uiteindelijk besluiten we er via het wandelpad omheen
te lopen. Zo kunnen we toch een paar aardige foto's maken.
In 1995 werd Schokland op de
werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst. De website schrijft: 'Het
voormalige eiland kon immers bij uitstek worden gezien als symbool
voor een oerhollands fenomeen: het leven met en de strijd tegen het
water.' Door het museum '...werd naast de bewoningsgeschiedenis van
het Noordoostpoldergebied grote nadruk gelegd op de unieke plaats die
Schokland inneemt binnen de archeologie en historie van Nederland.'
Hoe die expositie er uitziet moeten
jullie dus zelf maar eens gaan bekijken. Gerard en ik rijden nog door
het Schokkerbos, waar de geologie van het eiland te zien zou moeten
zijn in de vorm van keileem uit de ijstijd. We nemen nog een kijkje
bij het voormalige haventje voor we verder gaan richting Vollenhove.
NB: Dit verhaal is geschreven in 2017, voor het verenigingsblad van Artishock in Soest. De situatie ter plaatse kan inmiddels veranderd zijn.
Bronnen: Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Monumenten
in Nederland - Flevoland 2006; Google maps, Wikipedia en andere websites.
Zie ook: www.museumschokland.nl
