De Zuiderzee deel 8 – Naarden, kerk, stadhuis, haven en Jan Comenius

Van de Utrechtse poort naar het stadhuis is maar een kippeneindje. Toch ga ik, op het kleine pleintje tussen stadhuis en kerk, even op een bankje zitten, terwijl Gerard om de kerk heen loopt om foto's te maken.

Voor me staat het standbeeld van Jan Comenius, een bebaarde man met een keppeltje op en een lang gewaad aan. Hij houdt z'n handen voor zich, alsof hij iets aan het uitleggen is. Passend want Comenius was een belangrijke onderwijs-hervormer.

Hij werd, in 1592, geboren in Moravië en stierf, in 1670, in Amsterdam. Hij werd begraven in de toenmalige Waalsche kerk in Naarden. 'Waarom dat geschiedde weet niemand', schrijft prof. de Rijk, 'hij had nimmer in Naarden gewoond.'

In 1929 werd de vloer van de kerk opengebroken in een poging om het graf van Comenius te vinden. Hoewel men zeker was van de plaats vond men drie verschillende stoffelijke overschotten. In de jaren '30 is zijn begraafplaats omgevormd tot Comeniuskapel. Vlak daarbij is ook het Comeniusmuseum gevestigd.

Jac. Thijsse, zelf onderwijzer, schrijft: '...den man, die tweehonderd jaar geleden precies verteld heeft, hoe men kinderen het best kan onderwijzen en we doen het nog steeds anders. Zoo is de wereld...'.

---

Vanaf mijn bankje heb ik een goed zicht op de indrukwekkende gevel van het stadhuis. Twee rijk versierde trapgevels, de een wat hoger en breder dan de andere, kleurige gebeeldhouwde maskers, spreuken, kruisvensters met luiken, een ingang met een zandstenen omlijsting, beeldjes en een eigenlijk tamelijk bescheiden trap. En ook nog een klein klokkentorentje op het dak.

Het gebouw dateert uit het begin van de 17e eeuw en is gerestaureerd in 1936. Het interieur moet ook fraai zijn, maar daar hebben we vandaag geen tijd en gelegenheid voor. Met het, 300 jaar jongere, in traditionele stijl uitgevoerde politiebureau, op de straathoek ernaast en de fraaie middeleeuwse St. Vituskerk, vormt het een sfeervol stadscentrum.

Professor de Rijk schrijft: 'Naarden is niet groot, maar gij zult moeten erkennen, dat het er hier zoo vriendelijk en uitlokkend uitziet, als eene kleine stad maar doen kan.'

De professor gaat zich, in 1905, verpozen in herberg 'Het vliegend hert', aan de andere kant van de kerk, in de Cattenhagestraat. Daar is nog steeds een restaurant gevestigd, maar dat is op zondagochtend nog niet open. We wandelen dus weer terug naar de auto.

---

Even later rijden we weer langs het stadhuis, de Marktstraat door, naar de andere kant van de vesting. Daar zijn de oude en de nieuwe haven. Echte havens kun je het nauwelijks noemen, want ze liggen binnen de vestingwallen en grote schepen kunnen er dus niet komen.

Maar we kijken er even rond, beklimmen de vestingwallen en proberen, in de verte, achter de snelweg A1, een glimp te zien van de Zuiderzee...

---

Meer info over de opmerkelijke geschiedenis rondom het graf van Comenius vind je op de website van de Comenius-stichting www.comenius-naarden.nl

---

Dit verhaal is geschreven in 2011 en is eerder verschenen in de Artishock Berichten, het maandblad van Vereniging Artishock in Soest. Het kan zijn dat inmiddels de situatie ter plaatse gewijzigd is.

Tekening: Gerard Kuit


Foto's: Jan de Stripman

Bronnen: Jacobus Craandijk – Wandelingen door Nederland 1879; Prof. J.A. De Rijk e.a. – Wandelingen door Gooi- en Eemland 1905; Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Monumenten in Nederland - Noord-Holland 2006 ; Google maps en Wikipedia.

Zie op Wikipedia:  Naarden

Op Google Maps: Naarden

Website gemeente Bussum www.bussum.nl