maandag 24 januari 2011

De Vecht 2 - Fort Vechten en Rhijnauwen

Het Fort bij Vechten dateert in aanleg uit de tweede helft van de 19e eeuw. In 1879-81 en tijdens de beide wereldoorlogen werden er uitbreidingen en verbeteringen aangebracht. Met het nabijgelegen fort Rhijnauwen maakte het deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een stelsel van forten en waterwerken, aangelegd in de 19e eeuw, dat in tijde van nood Utrecht en Amsterdam onbereikbaar voor de vijand moest maken. Het uitvinden van de vliegmachine bombardeerde dit tot een achterhaalde strategie. Toch hebben de forten nog tot na de laatste wereldoorlog een militaire functie gehad.

Fort Vechten bestaat uit een stervormige, ruigbegroeide wal, omgeven door een brede gracht. In de wal zijn kazematten, barakken en andere verdedigingswerken aangelegd. Volgens de terminologoe is het een combinatie van het polygonale en het gebastioneerde stelsel. In de dikke, hier en daar verweerde muren zijn halfronde schietopeningen uitgespaard en nissen voor de wachten. De deuren zijn van staal.

Voor de jeugd is er een sfeervolle ontdekkingstocht uitgezet en als ik er later met vrouw en kleinzoon nog eens ga kijken is een groepje, in blauwe kielen geklede, jongelui bezig van lege oliedrums een vlot te bouwen. Het is allemaal doortrokken van een ouderwetse padvindersromantiek. Best sfeervol, voor wie er gevoelig voor is. Jammer dat het zo dicht langs de snelweg ligt, zodat je die op de achtergrond onophoudelijk hoort razen. 




Gerard en ik wandelen weer terug. In de gracht zwemt een fuut. Bij het wegrijden zie ik pas dat de houten uitkijktoren bedoeld is als reconstructie van een Romeins bouwwerk. Er hangt een schild en een helm aan zoals we die kennen van Asterix en Obelix.

Van de Vecht en de Rijn trouwens geen spoor in de directe omgeving van Vechten. Dus gaan we terug, onder de A12 door en dan rechtsaf, de provinciale weg op, richting Bunnik. Vervolgens nemen we de eerste afslag links naar Rhijnauwen. Een smalle weg, langs mooie boerderijen en boomgaarden met bunkers erin, voert ons naar het huis Rhijnauwen, gelegen aan de Kromme Rijn, en het daarachter gelegen Fort Rhijnauwen.

Links van de brug over de rivier is een parkeerplaats, maar omdat de kaart aangeeft dat we verder door kunnen rijden, gaan we onder het poortgebouw door, slaan rechtsaf, dan met de weg mee links en een paar honderd meter verder staan we voor de poort van het fort.

Die is gesloten. Achter het prikkeldraad is een weitje met koeien. Daarachter de dichtbegroeide wallen. Volgens het informatiebord van Staatsbosbeheer was het '…eens militair bolwerk, nu wijkplaats voor zeldzame planten en dieren.' Rhijnauwen is het grootste fort van Nederland en '…diende samen met het werk aan de Hoofddijk en de forten bij Vechten en het Hemeltje tot het bestrijken van de Houtense vlakte.'

We moeten natuurlijk bedenken dat er hier 150 jaar geleden veel minder bomen stonden. Er was echt een vlakte waarover je vanuit de forten een vrij zicht en schootsveld had en die door inundatie, onder water zetten, verder ontoegankelijk gemaakt kon worden. Omdat de menselijke activiteiten er de laatste decennia flink zijn afgenomen zijn de versterkingen belangrijk geworden voor dieren en planten. In de winter verblijven er duizenden vleermuizen.

Verder staat er een bord met de tekst: 'Natuurreservaat geen vrije toegang.' En dat is natuurlijk heel mooi, we hoeven niet alles te zien en overal doorheen te kunnen struinen. Het is wel mogelijk om je per groep van 15 belangstellenden te laten rondleiden. Informatie hierover is te krijgen bij het plaatselijke VVV-kantoor.


We rijden terug naar de buitenplaats Rhijnauwen en besluiten een kopje koffie te drinken bij het erachter gelegen theehuis. Het is er naar ons idee tamelijk druk, maar volgens de bediening is het juist erg rustig, doorgaans is het op zondagochtend veel drukker. Wat goed te begrijpen is. Je zit hier echt prachtig, langs de Kromme Rijn, met uitzicht op de achterkant van het oude landhuis. Voor de kinderen is er een speeltuin, oudere jongeren varen voorbij in roeiboten en kano's. De rustzoeker kan hier dus beter op een doordeweekse dag langs gaan.




Dit verhaal verscheen in 2005 in de Artishockberichten, verenigingsblad van culturele vereniging Artishock in Soest.

Tekening: Gerard Kuit

Foto's: Jan de Stripman

Bronnen: J. Craandijk - Wandelingen door Nederland 1890; Jac. P. Thijsse - de Vecht 1915; Monumenten in Nederland 1996; Handboek Natuurmonumenten 1996.

Fort Vechten heeft een eigen website: www.fortvechten.nl


Er zijn veel websites over forten, bijv: http://www.hollandsewaterlinie.nl/ en www.grebbelinie.nl
Een aardige homepage met foto's van fort Rhijnauwen

Info over de monumenten in Bunnik



Gepost door op
Labels: , , , ,

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Abonneren op: Reacties posten (Atom)