In 1874 wandelde dominee Jacobus
Craandijk langs Woerden, Linschoten, Montfoort en IJsselstein, door
het gebied dat we nu 'Het groene hart' noemen. Hij begint zijn
reisverslag met een opmerking over de rijkdom van deze streek: 'Wij
gaan een togt maken naar een drietal kleine, maar belangrijke steden,
in de historie van Holland en het Sticht ten naauwste betrokken, eens
sterke grensplaatsen met haar geduchte burchten, tooneelen van al de
wisselvalligheden van den grensoorlog, beurtelings kloek verdedigd en
dapper bestormd, gewonnen en verloren, plat gebrand en herbouwd…'
 |
| Kasteel Woerden |
De dominee doelt hierbij op de
middeleeuwse schermutselingen tussen de bisschoppen van Utrecht en de
graven van Holland. Steden als Woerden en Oudewater wisselden een
aantal keer van eigenaar. De laatste keer bij een provinciale
herindeling aan het eind van de 20e eeuw, toen ze
(definitief ?) bij de provincie Utrecht kwamen.
Vóór de middeleeuwen was het in deze
streek ook onrustig omdat de grens van de Romeinse veroveringen hier
liep. En na het vertrek van de Romeinen ruzieden de Franken en de
Friezen over de zeggenschap over het gebied rond de oude Rijn.
Craandijk beklaagt zich er over dat de
moderne vervoermiddelen, in zijn geval de trein, niet meer door de
oude stadjes rijden, maar er langs. Vroeger, toen men nog met de
postkoets reisde, was dat heel anders. 'De diligence van den Haag
op Utrecht, vice versa, reed Woerden door en wisselde er van paarden.
Dat was de grootste gebeurtenis van den dag. Wat hebben onze
plattelandsstadjes met de diligence niet verloren !'
Het is er in de afgelopen eeuw alleen
maar erger op geworden. Na de spoorweg kwam de snelweg en het meeste
verkeer scheurt nu op ruime afstand aan de bebouwing voorbij. Op veel
plaatsen is het landschap aan het oog onttrokken door geluidschermen
en alleen op plaatsen waar de weg langs weilanden voert kun je nog
wel eens iets van de omgeving zien.
Natuurlijk is het voor de bewoners van
die oude stadjes en schilderachtige dorpen wel prettig dat niet alle
snelverkeer door de bebouwde kom hoeft, maar de toerist in eigen land
kan beter de snelweg links laten liggen en de oudere routes kiezen.
Toen Gerard en ik op een koude zondagochtend in december naar Woerden
reden maakten we de verstandige keuze om de snelweg al bij de Meern
te verlaten.
Komende vanuit Utrecht passeer je, op
de A12 richting Den Haag, na de brug over het Amsterdam-Rijnkanaal,
eerst de uitgestrekte nieuwbouw van Leidsche Rijn. Een nieuwe stad in
aanbouw, achter een hoge geluidwerende wal. Na afslag de Meern en een
kleine omleiding door een wijkje met gloednieuwe kantoorpanden komen
we bij de rivier zelf.
Een paar honderd meter later halen we
opgelucht adem. Het is koud en grijs buiten, het stroompje is al in
de 12e eeuw helemaal rechtgetrokken en herinnert in niets
aan de machtige grensrivier die het ooit geweest moet zijn. Maar het
uitzicht is er buitengewoon prettig. Mooie boerderijen, van
behoorlijk oud en schilderachtig tot modern en fris, staan in groene
weilanden, met wilgen langs de sloten, zover het oog reikt.
Na een kilometer of drie komt een
eerste bocht en even later doemt Harmelen op. Een aardig dorp met een
vroegmiddeleeuwse oorsprong. Men verklaart de naam als een
samenstelling van 'her', dat leger betekent, denk aan 'heerschaar',
en 'malen' dat op een verzamelplaats zou duiden. Harmelen zou dus, in
de vroege middeleeuwen, een legerplaats zijn geweest.
Een stukje buiten het dorp staat het
huis Harmelen waarvan de grondvesten in de 13e eeuw gelegd
zijn. We werpen er vanuit de verte een blik op. Het aardige
dorpscentrum kunnen we ook niet meer dan een vluchtige blik gunnen.
Ons doel is Woerden.
De weg volgt nu de ruime slingers van
de Rijn en na een paar gehuchten met namen als Haanwijk, Putkop en
Geestdorp bereiken we de buitenwijken van Woerden. Om half elf
parkeren we de auto tegenover het kasteel. Een groot bord maakt
duidelijk dat er kantoorruimte in het slot te huur is *). Een
spandoek eronder laat weten dat Sinterklaas er tijdelijk zijn
hoofdkwartier heeft.
NB: Dit verhaal is geschreven in 2003
en eerder gepubliceerd in de Artishockberichten, programmablad van de
vereniging Artishock in Soest en op het Volkskrantblog.
Tekening: Gerard Kuit
*) Op de website
van makelaar DTZ was te lezen dat er in het kasteel 3195 m2
kantoorruimte te huur was voor € 324.453,- exclusief BTW. Wie
geïnteresseerd was kon zich rond laten leiden. Inmiddels wordt het
kasteel geëxploiteerd als restaurant en zalencentrum, zie: kasteel Woerden
Bronnen:
Wandelingen door Nederland, Utrecht - J. Craandijk, 1874; Monumenten
in Nederland, Utrecht - Zwolle, 1997; Website van de gemeente Woerden .
Links:
Harmelen op
Wikipedia
Woerden op
Wikipedia
Het kasteel op
Wikipedia
Locatie Woerden op
Google-maps
2 opmerkingen:
Ik dacht dat ik al iets had geschreven bij dit blog blijkbaar niet. Volgens mij dacht ik vorige keer bij deze woorden: 'de toerist in eigen land kan beter de snelweg links laten liggen en de oudere routes kiezen,' ja vind ik ook.
Nu denk ik laat die toerist zijn auto liever laten staan. Zet je auto maar bij zo'n station buiten de kern en neem de OV-fiets. Wie dat niet kan gaat maar lopen en wie dat ook niet kan neemt de auto.
Soms kan je door al dat blik je kont niet meer keren.
Ja, dat is waar, Martin. Maar er zijn ook nog stukken waar je met de auto niet kunt komen. Wat dan weer jammer is voor mensen zoals ik, die niet meer over grote afstanden kunnen fietsen of lopen.
En aan de andere kant is het op zondagochtenden vaak verrassend rustig op de weg...;o)
Een reactie posten