De Vecht 33 – Weesp, Fort Ossenmarkt

'Ook Weesp heeft dagen van bloed en vuur te boeken gehad in haar historierollen...', schrijft Professor de Rijk, rond 1900, in zijn boekje 'Wandelingen door Gooi- en Eemland'.

'Krijgshaftig was het ! Zoo krijgshaftig, dat er langen tijd velen waren, die meenden, dat het zijn naam dankte aan het middel-Nederlandsche “wispe” (wesp) welke naam de plaats vergelijkenderwijs zou gekregen hebben om haar kloekmoedigen tegenstand tegen hare vijanden.'

Van die krijgshaftige historie zijn ook vandaag nog veel overblijfselen te zien. Als je, zoals wij, van over de Vecht het stadje nadert, kom je bijvoorbeeld over een brug die leidt naar het fort Ossenmarkt. 

 

Ophaalbrug bij fort Ossenmarkt

Dit stoere, ronde vestingwerk, dat veel lijkt op fort Uitermeer, dat we eerder passeerden, maar dan in veel betere staat, ligt op een versterkt eilandje in de rivier. Met twee puntige bastions, ter weerszijden van het fort, vormt het een indrukwekkende verdediging tegen ieder die van deze kant het stadje binnen zou willen vallen.

De bastions waren er eerder dan het fort. Ze heten Bakkerschans en Nieuwe Achtkant en maken deel uit van een 17e eeuws plan, dat in totaal acht bastions omvatte. Het ontwerp was van Johan Maurits van Nassau, in het kader van wat nu de Oude Hollandse Waterlinie wordt genoemd.

Van de acht bastions zijn er maar vier verwezenlijkt. Naast de twee op het eilandje vinden we aan de zuidkant van de stad nog het Utrechtse Front, met de bastions Rozeboom en Draaierschans. De overige vier zijn nooit gebouwd, maar in het stratenpatroon kun je nog wel sporen van hun aanleg terug vinden.

Fort Ossenmarkt werd halverwege de 19e eeuw opgetrokken, als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het is een rond torenfort, met een half ondergrondse kelderverdieping en daarboven een etage voor geschut. Een halfrond, uitgebouwd, trappenhuis en een houten ophaalbrug geven het een haast middeleeuws aanzien.

In 1991-'92 is het fort in- en uitwendig gerestaureerd. Nu biedt het onderdak aan verschillende kleine bedrijven en verenigingen. In het naastgelegen bastion Bakkerschans is in de jaren '80 een theetuin aangelegd. De bijbehorende theeschenkerij, gevestigd in een oude munitieloods, is maar beperkt open.*)

Gerard parkeert de auto naast het fort en we besluiten nu toch maar mijn rolstoel uit te laden om het stadje verder te kunnen verkennen. 
 

---

*) Op Monumentendag, 10 september 2011, is de tuin de hele dag toegankelijk. Zie voor meer informatie: www.theetuin.nl

---

Dit verhaal verscheen in 2009 in de Artishockberichten, verenigingsblad van culturele vereniging Artishock in Soest. Omstandigheden kunnen inmiddels veranderd zijn.

---

Tekening: Gerard Kuit

Foto's: Jan de Stripman 

Bronnen: Prof. J.A.de Rijk – Wandelingen door Gooi- en Eemland 1905; Jac.P.Thijsse – De Vecht 1915; Monumenten in Nederland – Noord-Holland 2006

Fort Ossenmarkt op www.stelling-amsterdam.nl

 

Weesp op Wikipedia 

Weesp op Google Maps