Als je vanuit Soest komt is Eemnes het
dorp waar je langs scheert op weg naar Amsterdam. Aan het begin van
de Wakkerendijk is de afslag naar de A1. De nabijheid van die snelweg
maakt dat het dorp, volgens de TV-serie Nederland van Boven, het
meest centraal gelegen is van heel Nederland.
Vanuit Eemnes ben je binnen 78 minuten
in elke andere plaats in ons land, lees ik in een artikel op Nu.nl.
Toch nemen niet veel mensen de moeite om Eemnes te bezoeken. Zelfs
iemand, die er zo dichtbij woont als ik, komt er maar zelden.
Op het eerste gezicht stelt het ook
niet veel voor. Een lange weg met aan een kant uitzicht op de polder,
aan de andere kant een rij aardige boerderijen. Verder twee
kerktorens, een gemeentehuis uit de vorige eeuw, waar nu een
restaurant in zit en wat nieuwbouwwijken.
Maar die polder is wel een van de
belangrijkste weidevogelgebieden van ons land. En het dorp zelf heeft
een interessantere geschiedenis dan je zo zou denken. Het ligt tussen
de hoge zandgronden van het Gooi en de vallei van de Eem. Droog aan
de ene kant, nat aan de andere.
 |
| Eempolder bij Eemnes |
Een plaatsnaam als 'Hoogland', een dorp
vlak bij Amersfoort, zegt het nog eens ten overvloede, de hogere
gebieden daar moest je zijn. Toch is er menig robbertje gevochten om
Eemnes, een dorp dat zich met zijn Wakkerendijk tegen overstromingen
van de Eem en de Zuiderzee moest beschermen.
Eemnes is ontstaan op de rand van hoog
en laag, omdat daar veengebieden waren. In de middeleeuwen was hout
de belangrijkste bouw- en brandstof. Maar naarmate de bevolking
toenam werd het schaarser. Bij plaatsen als Eemnes kon turf gestoken
worden. Het dorp werd dan ook al snel een twistpunt tussen Holland en
Utrecht.
De dorpelingen zochten beurtelings
bescherming bij de graven en de bisschoppen. Die beloonden dat door
ze stadsrechten te geven. Het klinkt raar maar zowel Eemnes-Binnen,
het eerste deel van het dorp, langs de Wakkerendijk, als
Eemnes-Buiten, het deel rondom de tweede kerk wat verderop, zijn
steden. Net als een gehucht als Eembrugge, waar we later nog langs
zullen komen.
 |
| Wakkerendijk Eemnes |
In de vroege middeleeuwen noemde men
het binnenmeer Almere. Tussen de huidige waddeneilanden stroomde het
zoete water de Noordzee in. Pas in de 12e en 13e eeuw werd, in een
aantal stormvloeden, het moerasland tussen Noord-Holland en Friesland
weggeslagen en ontstonden de Waddenzee en de Zuiderzee.
Eemnes wordt voor het eerst genoemd in
een document uit 1269. Volgens de website van de gemeente lag het aan
de binnenkant van een bocht in de Eem en heet zo'n landtong in de
binnenbocht, een 'Nes'. Bij Eembrugge was een eerdere nederzetting,
later versterkt met het kasteel, 'Ter Eem'. Van daar uit werd het
gebied ontgonnen en de Wakkerendijk – en haaks daarop de Meentdijk
– aangelegd.
NB: Dit verhaal is geschreven in 2012, voor het verenigingsblad van de Artishock in Soest. De situatie ter plaatse kan inmiddels veranderd zijn.
Tekening: Gerard Kuit , foto's Jan de Stripman
Bronnen: Jacobus Craandijk – Wandelingen door Nederland 1879; Prof. J.A. De Rijk e.a. – Wandelingen door Gooi- en Eemland 1905; Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Monumenten
in Nederland - Noord-Holland 2006 ; Google maps en
Wikipedia.
Artikel op Nu.nl Eemnes best bereikbare plaats van Nederland
Website Nederland van boven
Mooi oude foto's en veel historische wetenswaardigheden op de website van de Historische Kring Eemnes
2 opmerkingen:
Weer een mooi stuk. En onze eigen nationale pedant van de NSA heeft er een vestiging, zeg ik met een vreemde belangstelling voor militaire zaken: https://nl.wikipedia.org/wiki/Satellietgrondstation_NSO
Dank Jan, een reden om toch eens langs te gaan of in ieder geval nadrukkelijker op mijn eigen harde schijf te zetten, hoewel ik die 78 minuten ernstig betwijfel.
Een reactie posten