De Zuiderzee – 64 – De zeesluis van Edam

We rijden verder naar Edam, nemen een verkeerde afslag en belanden per ongeluk bij de zeesluis van het stadje. Wel een prettige ongeluk want het is een schilderachtig plekje.

Volgens het informatiebord, met leuke tekeningen waarmee de werking uitgelegd wordt, dateert de sluis uit 1827. Het is een schutsluis, met twee paar deuren, waarmee het hoogteverschil tussen het Zuiderzeewater en het binnenwater overwonnen kan worden. Toen de sluis gebouwd werd was er natuurlijk nog eb en vloed in de zee, nu niet meer vanwege de Afsluitdijk.

De sluis is in 1964, in oude stijl, gerestaureerd en vormt momenteel de verbinding tussen het Markermeer en de Schermerboezem. Het verschil in waterpeil is 25 centimeter.

Naast de sluis, aan de overkant van waar wij staan, is een sluiswachterswoning, die ook dienst deed als vergaderruimte voor het hoogheemraadschap en als herberg. Voor dat vergaderen was er een speciale herenkamer.

Aan onze kant van het water staat een kunstwerk dat aangeboden is door de vereniging van binnenvaartschippers uit Amsterdam. Vanwege het historisch belang van deze plek. Het bestaat uit een groot dreg-anker, zo'n ding met vier punten, waarop het silhouet van een zeilschip is geplaatst, uitgezaagd uit een plaat witgeschilderd metaal. Het geheel wordt overspannen door een, beetje roestige, witte boog en geflankeerd door twee amsterdammertjes, van die bruin geschilderde metalen paaltjes met het wapen van de stad erop.

Op een tweede bord wordt aangekondigd dat de dijken langs het Markermeer versterkt gaan worden. 'Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt, het regent vaker en heviger, de bodem daalt en we krijgen vaker te maken met hoog water. Als we niets doen loopt Noord-Holland onder water.'

Tussen 2016 en '21 worden de dijken langs het Markermeer, tussen Hoorn en Amsterdam, verstevigd en waar nodig verhoogd. Wanneer dit stukje precies aan de beurt is weet ik niet, maar het bord verwijst naar een website – www.markermeerdijken.nl. Daar lees ik dat het geen eenvoudige klus gaat worden. Er wordt overwogen om ter hoogte van de zeesluis een 'kruinverhoging' te doen. Dan wordt de bovenkant van de dijk dus hoger gemaakt.

De dijkenbouwers hebben bij Edam te maken met 'een jachthaven, monumentaal sluisje, bebouwing, een buitendijkse camping en een Fort'. En ze willen graag rekening houden met 'woon- en leefmilieu, natuur, landschap, archeologie, cultuurhistorie en recreatie...'.

Je realiseert het je allemaal niet als je, op een zonnige voorjaarsdag, staat uit te kijken op het water en de sluis en de wind door je haren voelt strijken.   

---

Tekening: Gerard Kuit 

Foto's: Jan de Stripman 

Bronnen: Monumenten In Nederland - Noord-Holland 2006; Jacobus Craandijk - Wandelingen door Nederland 1887; Google maps; Wikipedia en andere websites