De Zuiderzee – 58 – Broek in Waterland, in de voetsporen van keizers

In Waterland hoef je niet ver te rijden om van het ene naar het andere leuke plaatsje te komen. Neem vanaf Monnickendam de provinciale weg, N 247, en je bent in een paar minuten in Broek In Waterland. Als je niet oppast ben je er ook zo weer voorbij, zonder iets van het schilderachtige dorp gezien te hebben, want die doorgaande weg passeert de dorpskern op enige afstand.

Als je tijdig afslaat kom je eerst door een nieuwbouwwijk, die gebouwd is vlakbij het oude havenrak, waar ooit de vissersboten aanmeerden. Van die oude nijverheid is nu niets meer terug te vinden, Broek ligt inmiddels kilometers landinwaarts, omgeven door inpolderingen. Wel staan hier aardige houten huisjes, vaak grijs-wit, of in pasteltinten geschilderd.

Daar voorbij kom je vanzelf op het kerkplein, waar lindeboompjes rond een bakstenen kerk staan. Die kerk is niet oeroud, grotendeels 17e en 18e eeuws, maar hij heeft een leuke, slanke toren met een houten lantaarn en spits. Gerard parkeert de auto een klein eindje verderop en we stappen uit om wat foto's te maken.

Zoals alle dorpen en stadjes, op deze zondagochtend, is ook Broek In Waterland uitgestorven. Het lijkt alsof er geen kerkdienst gaande is, of anders wordt die niet druk bezocht. Een enkele wandelaar, met hond, loopt voorbij.

Via Google Maps kun je een kijkje nemen in de kerk, zonder de eventuele kerkgangers te storen. Het interieur is eenvoudig en wit, met houten kerkbanken en stoelen, een grote, donkere preekstoel, onder een crêmewit geschilderd houten tongewelf, dat spaarzaam versierd is met blauwe bloemmotieven.

Vlak naast de kerk is een draaibrug over Het Dee, een watertje dat naar het bredere Havenrak loopt. Op ingemetselde stenen worden de bouw, de herbouw en de renovatie van de brug herdacht. Op een stenen paal is het niveau van een overstroming in 1825 te zien. Dichter bij de kerkmuur is een marmeren kunstwerk in het plaveisel aangebracht, waarvan de vorm het midden houdt tussen een bloem en een ronde schelp.

Direct over de brug valt een bakstenen huis, met een lichtgrijs geschilderde houten klokgevel op. Een hardstenen trap leidt naar de voordeur. Boven die deur is een wapenschildje met een zwaan aangebracht. Die zwaan komt ook voor in het wapen van het dorp. Een eindje verderop staat, aan het water, een houten theepaviljoentje.

Bijna alle huizen rond de kerk zijn beschermde monumenten en ook het dorpsgezicht is beschermd. Wikipedia schrijft dat Broek In Waterland in vroeger tijden al een bezienswaardigheid was. In 1781 bracht de Habsburgse vorst Jozef II, die van 1765 tot '90 keizer was van het Heilige Roomse Rijk, een bezoek aan Broek. Hij was toen heerser over een groot deel van de Zuidelijke Nederlanden en het huidige Vlaanderen.

In 1811 kwam Napoleon het dorp bekijken. Die was op dat moment Keizer van Frankrijk en koning van Italië. Van 1806 tot 1810 was zijn broer Lodewijk koning van Holland. In 1810 moest Lodewijk, op last van zijn broer, aftreden en werd het koninkrijk Holland geannexeerd door Frankrijk.

Gerard en ik stappen weer in de auto en gaan op huis aan, mijmerend over vervlogen tijden.

---

NB: Dit verhaal is geschreven in 2018. De situatie ter plaatse kan inmiddels veranderd zijn.

Tekening: Gerard Kuit 

Foto's: Jan de Stripman 

Bronnen: Monumenten In Nederland - Noord-Holland 2006; Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Google maps; Wikipedia en andere websites