vrijdag 12 februari 2016

De zuiderzee – 20 – Het Sluishuis en het Puttergemaal

Terwijl we staan te wachten, voor de open brug bij de Arkersluis, stapt Gerard uit om een paar foto's te maken. De brug en de sluis zijn aardig om te zien, maar de meeste aandacht wordt getrokken door een oud pand met een rood pannendak. Toen we er op de heenweg langs reden vroegen we ons al af wat het was, of geweest kon zijn.

Het heeft maar één verdieping met een symmetrische indeling, een centrale deur met aan elke kant twee ouderwetse ramen met luiken. Boven de deur prijkt een kleurig wapenschild, met een leeuw die een sabel vasthoudt en de tekst 'Het Ampt van Neijkerk'.


Sluishuis, gefotografeerd door de ruit van de auto...
We vragen ons af of het misschien een oude herberg geweest kan zijn, maar thuis kom ik er achter dat het de voormalige sluiswachterswoning is. Het zogenaamde 'sluishuis' stamt uit de 18e eeuw en ziet er best riant uit.

Als de brug weer naar beneden is rijden we verder, het kruispunt over, langs de oude zeedijk. Eindelijk pal langs de kust ! Van het water zien we maar een glimp, over de dijk heen, maar aan de andere kant is het uitzicht zeer wijds. De polder vormt een enorme geelgroene vlakte. Lang kunnen we er niet van genieten. Na een paar minuten doemt, rechts van de dijk, de schoorsteen van het Puttergemaal al op.

Hier geen drukke activiteit van vrijwilligers, maar volstrekte rust. Een schuur, waarvan de deur open staat, een rode, bakstenen schoorsteen, het donkere gebouwtje waar de stoommachine in huist, een eenvoudig scheprad en de witgeschilderde machinistenwoning. We kijken er op ons gemak even rond, maar zien niemand.

Het gemaal is een stuk kleiner dan 'Hertog Reinout', het Nijkerker gemaal dat we eerder bezochten, maar stamt uit dezelfde tijd en heeft ongeveer dezelfde geschiedenis. In gebruik genomen in 1886, hield het tot 1971 de polder droog. In 2000 is men met de restauratie begonnen en vanaf 2006 is het weer, een aantal dagen per jaar, werkend te bewonderen.

In het water achter het gemaal zwemt een grote groep eenden, voornamelijk smienten, vogels die in ons land overwinteren. Wij rijden weer verder, landinwaarts nu, met een omweg weer terug naar Nijkerk.



Interieur van het Putter Stoomgemaal
gefotografeerd door een raam, vandaar de spiegeling...
NB: Dit verhaal is geschreven in 2013, voor het verenigingsblad van de Artishock in Soest. De situatie ter plaatse kan inmiddels veranderd zijn.



Tekeningen: Gerard Kuit , foto's Jan de Stripman

Bronnen: Jacobus Craandijk – Wandelingen door Nederland 1879; Prof. J.A. De Rijk e.a. – Wandelingen door Gooi- en Eemland 1905; Jac.P.Thijsse – Langs de Zuiderzee 1915; Monumenten in Nederland - Noord-Holland 2006; Google maps en Wikipedia.

Voor de 'maaldagen' van het Putter stoomgemaal kun je terecht op de website:

Het Putter stoomgemaal tussen Nijkerk en Putten

Bezoekerscentrum Arkemheen


2 opmerkingen:

Ronald zei

Mogelijk konden reizigers hier ook overnachten. Op 7-1-1756 komt Hendrik Baalman 's avonds per schuit aan vanuit de Broekerhaven (Venhuizen). Hij is op de vlucht voor justitie, vanwege een moord die hij gepleegd heeft, een dag eerder in Hoorn. Op 14-9-1757 verklaard hij dat hij 'is gegaan in de herberg staande bij de sluijs' van Nijkerk. Hierna reist hij verder met een vissersschuit naar Oostfriesland. Hendrik Baalman is 1-10-1758 gestorven op het schavot in Hoorn.

Jan de Stripman zei

@ronald - Interessant verhaal. En sorry voor de late reactie...