De weg van Linschoten naar Oudewater is
iets breder dan het weggetje dat, aan de andere kant van het
riviertje de lange Linschoten, naar het kasteel voert. We maken ons
dus minder zorgen over te water raken. Maar het is nog te smal om
twee auto's elkaar te laten passeren. Omdat er toch af en toe een
tegenligger komt moet er uitgeweken worden in de berm of op inritten
van de langs de weg gelegen boerderijen.
 |
| De heksenwaag |
Het landschap is kenmerkend voor het
groene hart: groene weilanden zover het oog reikt. De rivier kronkelt
zich er doorheen op weg naar de Hollandsche IJssel en de weg kronkelt
mee zodat het toch geen saaie tocht is.
De bekende natuurkenner Rinke Tolman
wandelde hier in de jaren rond 1930 en maakt in het boekje 'Wij
trekken door Utrecht' melding van het rijke vogelleven: 'Over de
weien, rakelings over 't blinkend gras scherend, vlogen kraaien met
de heerlijkste glanzingen in hun gevederte; een enkele keer was het
een verwoede grutto, die hun in de pluimen stoof.' Verderop schrijft
hij over '…grote troepen spreeuwen…', '…bonte, langstaartige
eksters…' en mussen, vinken, leeuweriken, kwikstaarten,
zanglijsters, mezen, de fitis, de tjiftjaf en het paapje. Maar hij
was er in het voorjaar, op onze tocht is het qua vogelleven een stuk
rustiger.
Over Oudewater schrijft hij: 'Het
stadje Oudewater, dat in vorm van gebouwen en gevelstenen allerlei
herinneringen heeft bewaard aan een tijd, die een drie- tot viertal
eeuwen achter ons ligt, is maar klein, zowel wat zielental betreft -
er wonen zo'n drieduizend mensen - als in ruimtelijk opzicht.'
Op 1 januari 2002 had de gemeente
Oudewater 9701 inwoners, waarvan er 7747 in het oude stadje zelf
woonden. Volgens de website van de gemeente zijn er geen
uitbreidingsplannen meer, maar wordt er wel op kleine schaal
nieuwbouw gepleegd binnen de bebouwde kom. Zogenaamde 'inbreiding'.
We mogen hopen dat dat met enige terughouding gebeurt want Oudewater
heeft een prachtige historische binnenstad.
Gerard en ik rijden er binnen langs de
Linschoten die in de binnenstad nog twee grote bochten maakt voor
hij, vlak bij de kerk, in de IJssel uitstroomt. Midden in de stad bij
de markt is een stukje van de rivier overkluisd, de rivier stroomt
hier ondergronds verder. Hier staan de monumentale panden dicht
aaneen. Vlak daarbij parkeren we de auto in een rustig straatje.
Even later staan we onder de luifel van
het bekendste monument van Oudewater, de heksenwaag, naar binnen te
gluren. In de 16e en 17e eeuw kon je je hier
laten wegen om te bewijzen dat je geen heks was. Volgens de toen
heersende opvattingen waren heksen zo licht dat ze op water bleven
drijven en zonder problemen door de lucht konden vliegen op
bezemstelen.
Bij de waag werden, met goedkeuring van
keizer Karel de vijfde, officiële certificaten van normaal gewicht,
overeenkomend met de 'natuurlijke proportiën des lichaems',
afgegeven. Een andere methode was de vermeende heks, met wat stenen
verzwaard, in het water te gooien. Als hij of zij weer bovenkwam
volgde de brandstapel, bij verdrinking een keurige begrafenis. Het
valt te begrijpen dat de heksenwaag een populaire instelling was.
Tot in de 18e eeuw werden er
vermeende heksen gewogen en zo menig mensenleven gered. Het fraai
gerestaureerde pand is momenteel in gebruik als museum en
oudheidkamer, maar in de wintermaanden is het gesloten, zodat er ons
niets anders rest dan onze neuzen tegen de ruiten te drukken. In het
donkere interieur zien we een houten constructie, dat zal de
weegschaal wel zijn.
Voor het pand naast de waag lonkt een
schoolbord waarop erwtensoep aangeprezen wordt. We vermannen ons en
wandelen eerst het stadje in.
NB:
Dit verhaal is geschreven in 2003 en eerder gepubliceerd in de
Artishockberichten, programmablad van de vereniging Artishock in
Soest en op het Volkskrantblog.
Tekening:
Gerard Kuit
Bronnen:
Wandelingen door Nederland, Utrecht - J. Craandijk, 1874; Wij trekken
door Utrecht - Rinke Tolman, 1935; Kastelengids van Nederland -
Kransberg en Mils, 1979; Monumenten in Nederland, Utrecht - Zwolle,
1997
Links:
Website
van de gemeente Oudewater: www.oudewater.nl
Oudewater
op Wikipedia
Een
informatieve homepage over Oudewater
Oudewater
op Google maps
Oude
foto's en historische informatie zijn te vinden bij Streekarchief
Rijnstreek en Lopikerwaard
Geen opmerkingen:
Een reactie posten