Het groene hart - 5 - Kasteel Linschoten

Volgens de website van de gemeente Montfoort waren er in de middeleeuwen 4 kastelen in Linschoten, waarvan er twee ter beschikking stonden aan de graven van Holland. Ze zijn alle vier verdwenen, al weet men nog wel ongeveer waar ze gestaan hebben.

Kasteel Wulverhorst, waar we het eerder over hadden bij het verlaten van Woerden, hoort hier ook bij. Volgens de website lag het achter de nog bestaande boerderij 'Groot Wulverhorst' aan de Kromwijkerdijk. Gerard en ik moeten er zonder het te weten langs gereden zijn.

Het huidige Huis te Linschoten, eigenlijk meer een kasteelachtig landhuis, werd pas in de eerste helft van de 17^e eeuw gebouwd door Johan Strick van Linschoten. Om er te komen steken we de provinciale weg over en slaan we een heel smal weggetje langs de Lange Linschoten in.

'Aan den overkant wijst men in het digte kreupelhout de plaats waar vroeger de ridderhofstad de Nes haar toren verhief,' schrijft Craandijk. 'Zij is in het midden der vorige eeuw den weg der meeste hofsteden gegaan.' Gesloopt dus.

Zo smal is het laantje waar we over rijden dat er ter weerszijde van de auto hooguit een halve meter overschiet, links stroomt de rivier en aan de andere kant een sloot. We bespreken hoe we, als de auto te water mocht raken het beste naar buiten kunnen klimmen (door het portierraam) en hopen dat er geen tegenliggers komen.

We komen voorbij een zijweg met op de hoek een mooie boerderij en bereiken een paar honderd meter verder de oprijlaan van het huis die afgesloten wordt door een fraai smeedijzeren hek.

'Daar ligt het bosch rondom het huis te Linschoten met zijn prachtig zwaar geboomte.' Die bomen belemmeren het gezicht wel een beetje, maar we kunnen de voorgevel van het huis in de verte zien. 'Het is het oude huis niet meer. Het gelijkt in geen enkel opzicht op eene der beide afbeeldingen, in de rijke verzameling op het Rotterdamsch archief bewaard…'

Het in aanleg 17^e eeuwse, bakstenen huis is vierkant, met ter weerszijde van de voorgevel een toren die van een vierkante basis, op de eerste verdieping, overgaat in een achtkant die wordt bekroond door een klokvormige leien spits. In de 18^e eeuw werd de ingangspartij met een verdieping verhoogd en met een natuurstenen pronkrisaliet verfraaid. De oorspronkelijke houten brug werd vervangen door een stenen exemplaar.

'Het ziet er schilderachtig uit, gelijk het daar ligt als in eene lijst gevat door de forsche stammen en de trotsche kruinen der beuken en linden. Weelderige klimplanten omhullen voor een deel den wat stijven en drukken voorgevel met zijn kleine kruisramen; jammer, dat zij ook de leelijke wit geverwde houten punt niet bedekken, die als klokken toren het gebouw ontsiert.'

Het zou de dominee plezieren te zien dat die houten spits verdwenen is. Een eenvoudig dakraam bekroont nu het middendeel van de gevel. De klimplanten zijn ook verwijderd, waardoor er weer vrij zicht op de kruisvensters is. En ach, zo lelijk is die gevel toch niet ?

Van binnen herbergt het kasteel nog 17^e- en 18^e eeuwse interieurdelen, waaronder een geheime deur, in de bibliotheek, die voorzien is van imitatie boekenruggen. Het park dat oorspronkelijk een 18^e eeuwse aanleg had met een grand canal, is in 1834 door J. D. Zocher jr opnieuw ingericht in landschapsstijl.

Tot de 19^e eeuwse nieuwigheden behoort een ijskelder die je kunt zien liggen als je aan de overkant van de Lange Linschoten richting Oudewater rijdt. Hierin werd in de winter ijs gelegd dat weliswaar in de zomermaanden langzaam smolt, maar er toch voor zorgde dat etenswaren gekoeld konden worden. Tegenwoordig zijn dergelijke oude kelders, die er meer uitzien als bunkers, ingegraven in de aarde, geliefde schuilplaatsen voor vleermuizen.

Ten tijde van Craandijk was het huis nog in handen van nazaten van de familie van Strick Linschoten, maar werd door hen niet meer bewoond. Tegenwoordig wordt het beheerd door de Stichting tot behoud van het landgoed Linschoten. Craandijk mijmert er nog wat over de '…eenzaamheid der verlatene hofstede…'. Hij zou er '…willen droomen, uren lang, als de tijd maar evenzeer stilstond als de klok op het huis…'. Maar zo is het helaas niet, we moeten verder.

Voor het gesloten hek is net genoeg ruimte om de auto te keren. We rijden het smalle weggetje weer terug, steken bij de brug de rivier over en slaan rechtsaf richting Oudewater. Dominee Craandijk wandelde rechtdoor naar Montfoort, maar merkte op: 'Tusschen Linschoten en Montfoort is weinig merkwaardigs te zien.' En in Oudewater is dat zeker wel het geval.

Let op:  Het is niet (meer) toegestaan om met de auto tot het toegangshek te rijden! Het laatste stukje vanaf de parkeerplaats tot het hek is alleen te voet of per fiets te bereiken! (zie reactie hieronder...)

NB: Dit verhaal is geschreven in 2003 en eerder gepubliceerd in de Artishockberichten, programmablad van de vereniging Artishock in Soest en op het Volkskrantblog.

Tekening: Gerard Kuit

Bronnen: Wandelingen door Nederland, Utrecht - J. Craandijk, 1874; Kastelengids van Nederland - Doriann Kransberg en Hans Mils - 1979; Monumenten in Nederland, Utrecht - Zwolle, 1997

Men organiseert maandelijks wandelingen op landgoed Linschoten, zie daarvoor de website www.landgoedlinschoten.nl

Website van de gemeente Montfoort: www.montfoort.nl

Meer informatie over wandelingen en activiteiten rondom Linschoten en Montfoort vind je op www.struinenenvorsen.nl en www.groenehart.nl

Locatie Linschoten op Googlemaps

Linschoten op Wikipedia 

Kasteel Linschoten op Wikipedia