Breukelen is een mooi dorp met als middelpunt de Kerkbrink, waarlangs monumentale pandjes en terrasjes de voorbijganger uitnodigend lonken voor een kopje zondagochtendkoffie. Gerard en ik nemen plaats op het terras naast het oude ‘Rechthuys van Breuckelen en Breuckeleweert’.
In dit in 1672, na verwoesting door de Fransen, grotendeels vernieuwde gebouw is ook een horeca gelegenheid gevestigd, maar die lijkt nog gesloten. Even later, als wij bij de buren aan ons bakje cappuccino zitten, komt er een pronte blondine uit het ‘Rechthuys’ tevoorschijn. Ze begint de terrastafels en -stoelen schoon te lappen, onderwijl luidop, met een collegaatje van twee terrassen verder, de gebeurtenissen van de afgelopen uitgaansavond en -nacht doornemend.
 |
| Tekening - Gerard Kuit |
Je zou het storend kunnen vinden, maar wij genieten er van. De Kerkbrink is trouwens niet zo oud als de historische huisjes aan weerszijden doen vermoeden. Oorspronkelijk liepen hier twee straten, de Kerkstraat en de Nieuwstraat, van de rivier richting kerk. In de jaren ’70 van de vorige eeuw besloot men dat het dorp een centrum met meer grandeur behoefde en werden de oude panden, langs de twee straten, gesloopt om plaats te maken voor het langwerpige plein van tegenwoordig. Als je niet weet wat er verloren is gegaan, mis je het ook niet. De Kerkbrink is een mooi plein, te vergelijken met de centrale pleinen in plaatsen als Culemborg en Vianen.
Als je het plein in de lengte oversteekt kom je bij de hervormde Pieterskerk, die volgens een plakkaat op de gevel in de 8ste eeuw gesticht is door de beroemde prediker Bonifacius. De oudste delen van de huidige, sobere, gotische kerk dateren uit de 15e eeuw. Maar nadat de toren in 1702 door een storm verwoest werd, is het gebouw grotendeels vernieuwd. Tegen de zuidzijde van het schip is, in de 18e eeuw, een kapel gebouwd waarin de stoffelijke resten van de bewoners van kasteel Gunterstein bijgezet zijn. In de kerk zijn tombes en grafzerken van andere plaatselijke adellieden te bewonderen. De oudste uit de 15e eeuw.
Maar wij gaan niet naar binnen. Er is buiten ook genoeg te zien. Het brandspuithuisje bijvoorbeeld, uit 1869, dat rechts naast de kerk in een soort plantsoen staat. Er staat een klok op het dak om te luiden in tijden van nood. Dat zal wel niet veel meer gebeuren nu de wereldwinkel er is gevestigd.
Links naast de kerk staan twee rijtjes lage huisjes. Zo op het oog een armen- of bejaardenwoningen. We vragen ons af of er in deze kleine huisjes, een of twee kamertjes onder een laag puntdak, in vroeger jaren hele gezinnen gewoond hebben. Op de website, van de historische kring Breukelen, lees ik bij thuiskomst dat het om 18e eeuwse arbeidershuisjes gaat. Nu hebben een architecten bureau en een begrafenisondernemer er onderdak gevonden. Er tegenover staat de dorpspomp, die een replica is uit 1997, van de oorspronkelijke pomp die hier stond tot 1928, het jaar dat Breukelen aangesloten werd op het waterleidingnet.
Toen dominee Craandijk door Breukelen wandelde, in 1875, zag de dorpskern er heel anders uit, omdat de Kerkbrink nog niet aangelegd was. Hij beschrijft het als ‘…een uitgestrekte en welvarende plaats met talrijke straten, die het groote kerkgebouw omringen, met goed onderhouden burgerwoningen en heerenhuizen, frisch en vrolijk door het overvloedig groen van tuinen en opgaande bomen…’.
Jac. P. Thijsse, die in 1915 passeerde, nam niet eens de moeite om de brug naar het dorp over te steken. Hij beperkte zich tot het tegenover de brug liggende kasteel Gunterstein en de parklanden daar omheen. Daar gaan Gerard en ik ook nog een kijkje nemen.
Dit verhaal verscheen in 2005 in de Artishockberichten, verenigingsblad van culturele vereniging Artishock in Soest. Omstandigheden kunnen inmiddels veranderd zijn.
Tekening: Gerard Kuit
Foto: Jan de Stripman
Bronnen: J. Craandijk - Wandelingen door Nederland 1890; Jac. P. Thijsse - de Vecht 1915; ENSIE Lexicon 1952; Atlas van de Nederlandse kastelen 1980; Monumenten in Nederland 1996; Handboek Natuurmonumenten 1996.
Wikipedia over Breukelen
Breukelen maakt tegenwoordig deel uit van de gemeente Stichtse Vecht zie ook http://www.histkringbreukelen.nl/ met veel info en plaatjes over de historische gebouwen in en om het dorp.
8 opmerkingen:
Een mooi dorp Jan.
Ik ben daar getrouwd, heel mooi stadhuis en we kwamen te wonen in een flat aan de Amsterdam-Rijn kanaal....:>)Wiarda Beckmanstraat......
het Amsterdam-Rijnkanaal.....
Mooi verslag, twee zaken die me opvielen veel gesloopt en toch een mooi plein. Dat geeft te denken.
En nadat ik deze reactie, waarschijnlijk weer met moeite geplaatst heb, ga ik zoeken wat de Fransen in 1672 al in Nederland deden. Nap. was toch later, maar ja vroeger waren de Fransen ook een oorlogszuchtig volkje en het is nog steeds in de harten van veel Fransen (La France c'est le monde)
Ha Jan!
Je hebt het over m'n geboortedorp. Waar ik opgroeide althans. Niet in het dorp zelf maar ik woonde er net buiten. Breukelen is er op vooruit gegaan nadat de dubbele rij huizen in het centrum werd weggesloopt en er een mooi plein voor terugkwam.
Ik herinner me nog wel de halstarrige visboer die het verdomde om weg te gaan. Heb goede herinneringen aan het dorp. Mooie serie.
@annet - Leuk ! Dan is dit vertrouwd terrein...;o)
@sprakeloos - 1672 was het rampjaar ! Frankrijk, Engeland. Keulen en Munster vielen ons land binnen. In een van de vorige afleveringen heb ik uitgelegd dat het om de dadendrang van Lodewijk XIV ging...
@villamithras - Gelukkig zijn er in plaats van de oude huisjes geen nieuwe apartementenblokken gebouwd, zoals bij ons in Soest. In Breukelen is het er op vooruit gegaan, bij ons helaas niet...
Weer met veel plezier gelezen. Een lekker bakje zondagochtendkoffie, ondertussen de belevenissen van de buren beluisterend. Heerlijk.
@Ron - Dank je ! Ja, je maakt wat mee, hoor...;o)
Een reactie posten